Rosemary [Rosmarinus officinalis (L)]

Το δενδρολίβανο είναι μικρός θάμνος  φρυγανώδης, αειθαλής, κασμητικός και αρτυματικός. Ανήκει στην οικογένεια των χειλανθών και είναι φυτό μελισσοκομικής και φαρμακευτικής σημασίας.

Το δενδρολίβανο είναι ένα αρωματικό φυτό με φύλλα σαν βελόνες που καλλιεργείται παγκοσμίως, το οποίο   έχει θεραπευτικές ιδιότητες και έχει χρησιμοποιηθεί στη λαϊκή ιατρική ως στοματικό παρασκεύασμα για την ανακούφιση των νεφρικών κολικών, της δυσμηνόρροιας και των μυϊκών σπασμών [1, 2, 3].

Το δενδρολίβανο  έχει αντιμυκητιακή, αντι-ιική, αντιβακτηριακή, αντι-φλεγμονώδη, αντικαρκινική, αντιθρομβωτική, ανταλγαισθησιακή,  αντικαταθλιπτική, αντιελκογόνο, και αντιοξειδωτική  δραστηριότητα.[4]. 

Έχουν εντοπιστεί αρκετές φαρμακευτικές εφαρμογές για το R. officinalis , όπως η θεραπεία διαταραχών που σχετίζονται με το νευρικό, καρδιαγγειακό, γαστρεντερικό, ουρογεννητικό, εμμηνορροϊκό, ηπατικό και αναπαραγωγικό σύστημα και με αναπνευστικές και δερματικές παθήσεις [2]. 

Λόγω των διαφορετικών ιδιοτήτων του, το δεντρολίβανο έχει επίσης χρησιμοποιηθεί ευρέως στις βιομηχανίες τροφίμων και καλλυντικών [5]. 

Το δενδρολίβανο διαθέτει αντικαρκινικές ιδιότητες

Οι αντικαρκινικές ιδιότητες του δενδρολίβανο έχουν αποδειχθεί με καλλιέργειες καρκινικών κυττάρων και σε πειραματόζωα. 

Ορισμένες από τις δράσεις  του δενδρολίβανου αποδόθηκαν στα κύρια συστατικά του, όπως το καρνοσικό οξύ, το καρνοσόλιο, το ουρσολικό οξύ και το ροσμαρινικό οξύ. 

Η ενσωμάτωση του δεντρολιβάνου στο σύστημα διατροφής μας και μέσω της διατροφικής επιλογής (π.χ. Μεσογειακή Διατροφή) αύξησε την πιθανότητα έκθεσης σε διτερπένια του δεντρολίβανου.

Λαμβάνοντας υπόψη αυτό, απαιτείται μια πιο εμπεριστατωμένη κατανόηση των διτερπενίων του δενδρολίβανου για να κατανοήσουμε τις θετικές δυνατότητές του στην ανθρώπινη υγεία. 

Ειδικότερα, έχει δοθεί μεγάλη προσοχή  στο  καρνοσικό οξύ, την καρνοσόλη και την ροσμνόλη με πολλά υποσχόμενα αποτελέσματα αντικαρκινικής δράσης. 

Οι μελέτες, που έχουν γίνει μέχρι τώρα  έχουν παράσχει αποδείξεις ότι τα  διτερπένια  τροποποιούν τις απορρυθμισμένες σηματοδοτικές οδούς σε διάφορους συμπαγείς και αιματολογικούς καρκίνους.

 Τα εκχυλίσματα δενδρολίβανου και τα φυτοχημικά τους φαίνεται να είναι καλά ανεκτά σε διαφορετικά ζωικά μοντέλα, όπως αποδείχτηκε με  εκτεταμένες μελέτες που πραγματοποιήθηκαν στην Ευρώπη και την Αμερική, όπου ερευνήθηκε  ως αντιοξειδωτικό συντηρητικό τροφίμων [6]. 

Αρχικά, τα αντικαρκινικά αποτελέσματα του δεντρολίβανου αποδόθηκαν στην αντιοξειδωτική του δράση. Ωστόσο, τα τελευταία χρόνια, έχει αναφερθεί , ότι υπάρχει  έλλειψη συσχέτισης μεταξύ των αντιοξειδωτικών και αντικαρκινικών επιδράσεων του  δεντρολίβανου και ότι η αντικαρκινική δράση του οφείλεται σε διάφορους μοριακούς μηχανισμούς.

Τα αντικαρκινικά αποτελέσματα του  δεντρολίβανου έχουν  συσχετιστεί με διαφορετικούς μηχανισμούς, όπως το αντιοξειδωτικό αποτέλεσμα, οι αντιαγγειογενετικές ιδιότητες, οι επιγενετικές δράσεις, η ρύθμιση της ανοσοαπόκρισης και η αντιφλεγμονώδης απόκριση, η τροποποίηση συγκεκριμένων μεταβολικών οδών και η αυξημένη έκφραση των ογκοκατασταλτικών γονιδίων. 

Επιπλέον, όπως υποστηρίζεται  από την Αμερικανική Υπηρεσία Τροφίμων (Food and Drug Administration ) και Φαρμάκων και την Ευρωπαϊκή Αρχή Τροφίμων και Ασφάλειας (European Food and Safety Authority), συγκεκριμένες συνθέσεις εκχυλίσματος δενδρολίβανου αποδείχθηκαν ασφαλείς για την ανθρώπινη υγεία και χρησιμοποιήθηκαν ως αντιοξειδωτικό πρόσθετο σε τρόφιμα. Αυτό το γεγονός υποδηλώνει την πιθανή εύκολη εφαρμογή αυτού του παράγοντα ως συμπληρωματική προσέγγιση στη θεραπεία του καρκίνου [6, 7]. 

Έχει βρεθεί ότι τα εκχυλίσματα του δενδρολίβανου αναστέλλουν τον πολλαπλασιασμό  καλλιεργούμενων καρκινικών κυττάρων καρκίνου  της ωοοθήκης,  επηρεάζοντας τον κυτταρικό κύκλο σε πολλαπλές φάσεις. 

Το δενδρολίβανο προκαλεί  απόπτωση των καλλιεργούμενων καρκινικών κυττάρων ωοθήκης,  τροποποιώντας την έκφραση πολλαπλών γονιδίων που ρυθμίζουν την απόπτωση και διατηρεί το δυνατότητα να χρησιμοποιηθεί συμπληρωματικά  της χημειοθεραπείας του καρκίνου της ωοθήκης [8].

Το δενδρολίβανο/καρνοσικό οξύ μόνο του ή σε συνδυασμό με κουρκουμίνη μπορεί να είναι χρήσιμο στην πρόληψη και θεραπεία  του καρκίνου του μαστού αρνητικού για οιστρογονικό υποδοέα [9].

Το δενδρολίβανο επιδεικνύει, όπως αποδείχτηκε σε καλλιέργειες καρκινικών κυττάρων τριπλά αρνητικού καρκίνου του μαστού,  ισχυρές αντικαρκινικές ιδιότητες και τροποποιεί τα σηματοδοτικά μόρια κλειδιά που συμμετέχουν στον κυτταρικό πολλαπλασιασμό και επιβίωση αυτών των κυττάρων [10]. 

Έχει βρεθεί ότι, σε καλλιέργειες ορμονοανθεκτικών καρκινικών κυττάρων του προστάτη, το δενδρολίβανο προκαλεί σημαντική αναστολή του  κυτταρικού πολλαπλασιασμού, επιβίωσης, μετανάστευσης και της σηματοδότησης του Akt και mTOR.

Επιπροσθέτως, η θεραπεία  των ορμονοευαίσθητων καρκινικών κυττάρων 22RV1 του προστάτη με δενδρολίβανο  προκάλεσε μια σημαντική αναστολή του πολλαπλασιασμού  και της επιβίωσής τους ,  χωρίς να επηρεαστούν τα φυσιολογικά επιθηλιακά κύτταρα PNT1A του προστάτη.  Αυτά τα ευρήματα δηλώνουν ότι το δενδρολίβανο  θα μπορούσε να ασκήσει ισχυρά αποτελέσματα κατά του καρκίνου του προστάτη, πράγμα, το οποίον χρήζει περαιτέρω διερεύνησης [11].

Ωστόσο, παρόλο που η χρήση δενδρολίβανου στη θεραπεία νεοπλασμάτων αποτελεί ένα συναρπαστικό πεδίο μελέτης, πρέπει να διεξαχθούν μεγάλες και ελεγχόμενες μελέτες για να διευκρινιστεί οριστικά ο πραγματικός αντίκτυπος αυτής της ουσίας στην κλινική πρακτική [12].

Άλλες ιδιότητες του δενδρολίβανου

Έχει αποδειχτεί η αντιμυκητιασική και η αντιαφλατινογονική δράση του αιθερίου ελαίου του δενδρολίβανου, του οποίου κύρια συστατικά είναι η ευκαλυπτόλη,η καμφορά και το α-πινιένιο [13].